Wetenschap de klas in!

Onderzoekend leren

Het WKRU heeft zich sinds haar oprichting gespecialiseerd in onderzoekend leren. Vanuit de literatuur en ervaringen in de klas bij scholen waarmee we hebben samengewerkt, hebben we expertise ontwikkeld op dit gebied. Vaak in samenwerking met leraren. De kennis die we in de loop van de jaren hebben opgedaan is te vinden in de Leidraad onderzoekend leren en de Leerlijn onderzoeksvaardigheden. Beiden zijn hieronder te vinden.

Naast eigen ervaringen hebben we met veel mensen samengewerkt om de kijk op onderzoekend leren te verbreden. Een aantal van hen heeft een hoofdstuk geschreven in onze boekenreeks Wetenschappelijke doorbraken de klas in, waarin ze hun expertise op het gebied van onderzoekend leren en daaraan gerelateerde onderwerpen met ons delen. Ook die hoofdstukken zijn hieronder te vinden.

Leidraad onderzoekend leren

Bij het ontwikkelen van activiteiten bij wetenschappelijke thema's is altijd het uitgangspunt dat leerlingen ook zelf onderzoek kunnen bedenken, opzetten en uitvoeren. Daarbij geinspireerd door het onderzoek van wetenschappers en de activiteiten. Hoe je bovenbouwleerlingen kunt begeleiden bij het doen van eigen onderzoek is beschreven in de Leidraad onderzoekend leren. Deze leidraad is vooral bedoeld om met de wetenschappelkijke thema's in de boekenreeks aan de slag te gaan. Maar je kunt natuurlijk ook een eigen thema als uitganspunt nemen.

Leerlijn onderzoeksvaardigheden PO-VO

Samen met leraren uit het primair en voortgezet onderwijs en andere experts binnen de Radboud Universiteit, heeft het WKRU een Leerlijn onderzoeksvaardigheden ontwikkeld van kleuterklas tot examenklas. Deze leerlijn laat zien wat leerlingen van een bepaalde leeftijd zouden moeten (kunnen) leren en wat in de lessen aan bod zou kunnen komen. De leerlijn geeft leraren houvast bij het ontwerpen van lessen waarin leerlingen zelf onderzoek doen. Zo helpt de leerlijn bijvoorbeeld bij het bepalen van het niveau waarop leraren hun lessen kunnen insteken en biedt het houvast om onderzoeksvaardigheden te verwerken in lesactiviteiten.

Nieuwsgierigheid

Bij onderzoekend leren staat altijd de nieuwsgierigheid van leerlingen centraal. Dat is de bron van waaruit ze onderzoek doen. Op de pagina Nieuwsgierigheid zijn daarom hulpmiddelen, voorbeelden en bronnen over nieuwsgierigheid te vinden.

Observeren

Observeren is essentieel voor onderzoek, maar wat het is en hoe je het kunt oefenen, wordt lang niet altijd uitgelegd. Daarom heeft het WKRU beschreven wat observeren is en hoe je dat kunt oefenen met je leerlingen.

Vragen leren stellen

Als je kinderen de kans geeft stellen ze eindeloos veel vragen. Maar laten deze vragen altijd zien waar de leerlingen het meest nieuwsgierig naar zijn? Pabo docent en onderzoeker Harry Stokhof heeft onderzoek gedaan naar dit onderwerp. In het hoofdstuk Vragen leren stellen heeft hij beschreven hoe je met leerlingen komt tot goede echt-willen-weten leervragen.

Dialogische gesprekken voeren

In gesprekken kunnen leerlingen veel leren. Onderzoeker Chiel van der Veen heeft onderzoek gedaan naar hoe je gesprekken kunt inzetten zodat ze echt bijdragen aan de ontwikkeling van leerlingen. In het hoofdstuk Dialogische gesprekken voeren beschrijft hij op een praktische manier hoe je deze gesprekken kunt voeren.

Creatief denken stimuleren

Creativiteit is niet alleen belangrijk in kunst, maar zeker ook bij het doen van onderzoek. Het is daarom een belangrijke vaardigheid om te stimuleren bij leerlingen die zelf onderzoek mogen doen. In het hoofdstuk Creatief denken stimuleren, beschrijven creatief denkers David van der Kooij en Femke van Os op een praktische manier hoe je creatief denken in de klas stimuleert.

Klein beginnen

Het WKRU heeft onderzoekend leren ontwikkeld binnen wat grotere projecten die meestal meerdere lessen in beslag nemen. De indruk zou kunnen onstaan dat dit de enige manier is om onderzoekend te leren. Maar als je leerlingen onderzoek wilt laten doen, kun je het beste Klein beginnen. In dit hoofdstuk beschrijft vakdidacticus Natuur & Techniek Jos Marell hoe je dit kunt aanpakken.

W&T combineren met taal

Taal is een belangrijk element van onderzoek. W&T en taalontwikkeling kunnen elkaar dan ook versterken: W&T vergroot de woordenschat, terwijl taal begripsvorming en redeneren bij W&T kan verdiepen. In het hoofdstuk W&T combineren met taal beschrijft lector Wetenschap en Technologie Anna Hotze hoe je taal en W&T met elkaar kunt integreren.

Perspectieven als kompas

Thematisch werken kan het onderwijs verrijken. Maar hoe zorg je ervoor dat leerlingen het thema inhoudelijk verbreden en verdiepen? In het hoofdstuk Perspectieven als kompas beschrijven onderzoeker Alma Kuijper en hoogleraar Didactiek der Natuurwetenschappen Fred Janssen hoe perspectieven hierbij kunnen helpen.

Onderzoeksplannen

Een aantal kant en klare onderzoekplannen bij verschillende thema's om de leerlingen te laten oefenen met het doen van onderzoek. Ook te gebruiken als voorbeeld voor hoe je een onderzoeksplan opstelt.