Verhalen uit de slavenregisters

Met behulp van dit lespakket gaan leerlingen uit groep 7 en 8 zelf op speurtocht door verschillende bronnen (zoals krantenartikelen en slavenregisters) om zoveel mogelijk te ontdekken over het leven van mensen die tot slaaf waren gemaakt. Ze reconstrueren zelf het waargebeurde Surinaamse verhaal van de tot slaafgemaakte Petrus Frederik Bijderhand, die vanwege een heldendaad wordt vrijgelaten en later zelf als slavenhouder in de archieven verschijnt. De twee lessen in dit pakket zijn samen met Radboud Science Award winnaar dr. Coen van Galen ontwikkeld. Hij begeleidt de leerlingen bij de opdrachten door middel van zijn ‘brieven’ aan de klas, waardoor jij als leerkracht weinig tijd kwijt bent aan de voorbereiding van de les.

Deze lessen raken zowel aan kerndoelen in de categorie Tijd als doelen in de categorie Nederlands. Omdat leerlingen met verschillende teksten aan de slag gaan is de les ook goed geschikt als oefening in tekstbegrip.

Bestel dit lespakket (kosteloos, op=op) Download dit lespakket Dit lespakket in de klas gebruikt? Vul hier een korte evaluatie in!

Voor wie?
Leerlingen uit groep 7 en 8

Duur
Twee lessen van 1,5 uur

Tip
Dit lesmateriaal is goed te verbinden aan Keti Koti op 1 juli (viering van de afschaffing van de slavernij).

Wat kan je verwachten?
In twee lessen gaan leerlingen op speurtocht door de archieven, zowel op papier als online. Daarbij ontdekken ze de verschillende kanten van Petrus Frederik Bijderhand, als held, tot slaaf gemaakte en slavenhouder. Tegelijkertijd leren leerlingen iets over de dubbelzinnigheid van slavernij in Suriname.

In het Surinaamse slavenregister wordt op 6 februari 1839 genoteerd dat de tot slaaf gemaakte Frederik vrij wordt gelaten ‘wegens het uitvoeren van eenen loffelijken daad’.
Hij krijgt de naam Petrus Frederik Bijderhand. Hij is de enige persoon in het slavenregister die vanwege een loffelijke daad (met andere woorden: heldendaad) werd vrijgelaten. Het was een hele gebeurtenis: een speciale toespraak ter ere van zijn heldendaad is zelfs bewaard gebleven. Het is niet alleen deze heldendaad die bijzonder was, maar ook de vrijlating van Petrus Frederik Bijderhand zelf. Zijn slavenhouder had jarenlang tevergeefs geprobeerd om hem vrij te maken uit slavernij, maar dat mocht niet. En jaren nadat hij was vrijgekomen, dook zijn naam plots nog een keer op in de slavenregisters, maar nu als slavenhouder…

Introductie

Zoeken in de slavenregisters

Petrus Frederik Bijderhand als slavenhouder

Afsluiting

Zoals staat aangegeven in de lerarenhandleiding van het lespakket worden de lessen begeleid door enkele video’s waarin onderzoeker en historicus Coen van Galen de opdrachten uitlegt en achtergrond informatie geeft. Deze video’s zijn hierboven te zien.

Download en print het lespakket zelf!

Je kan hier alle benodigde materialen voor de lessen (werkboekjes, archiefstukken, lerarenhandleiding) downloaden om te printen. Let op: lees in dat geval eerst de ‘Print instructies’, op pagina 3 van de lerarenhandleiding.

Zeer leesvaardige leerlingen kunnen deze les ook zelfstandig doen. Hiervoor is een aangepast werkblad beschikbaar. Hierin is de begeleidende brief verwerkt, die de leerkracht in de reguliere les aan de leerlingen voorleest. Dit aangepaste werkblad vind je onder ‘werkblad zelfstandige leerlingen + archiefstukken’. Deze versie is ook bruikbaar om het project thuis te doen.

Lerarenhandleiding Werkblad + archiefstukken Werkblad zelfstandige leerlingen + archiefstukken

Ontwikkeld door

Het project ‘Verhalen uit de slavenregisters’ is in het schooljaar 2024-2025 ontwikkeld door de volgende mensen:

Radboud Instituut voor Cultuur en Geschiedenis
Coen van Galen

Wetenschapsknooppunt
Jan van Baren-Nawrocka en Lisanne Leenheer

Verhalen uit de slavenregisters

Dit lespakket is geschikt voor leerlingen van groep 7 en 8 en kan kosteloos worden aangevraagd. Op = op, dus wees er snel bij!

Wil je dit lespakket graag bestellen maar ben je geen leraar in het basisonderwijs?
Stuur een mailtje met je aanvraag naar infowkru@ru.nl. Graag hierbij je telefoonnummer vermelden én waar/waarvoor je het lespakket wilt gebruiken. Wij nemen contact met je op!

Ben je wel leerkracht in het basisonderwijs? Vul dan dit formulier in.

Naam
Let op: één lespakket bevat alle benodigdheden om deze les te geven voor één klas. Wil je de les geven aan twee klassen? Bestel er dan twee.
Adresgegevens
LET OP! Het lukt pakketbezorgers vaak niet om een pakket op een school af te leveren. Geef daarom bij voorkeur een thuisadres op om te voorkomen dat wij het pakket weer retour krijgen.

Overig

Wil je je inschrijven voor de nieuwsbrief van het WKRU?
Met de nieuwsbrief houden we je op de hoogte van onze nieuwste activiteiten en materialen waarmee je wetenschap in de klas kunt brengen. De nieuwsbrief verschijnt ongeveer 4x per jaar.
Hoe heb je over het lespakket 'Herinneringen aan de honger' gehoord?

Bedankt voor het invullen!

Als het bestelformulier goed is doorgekomen zou je na verzending een bevestigingsscherm moeten zien en een kopie van de ingevulde gegevens via de mail moeten ontvangen. Als dit niet zo is, vul dan het formulier opnieuw in of neem contact met ons op via infowkru@ru.nl.