Boekenreeks
In de boekenreeks ‘Wetenschappelijke doorbraken de klas in!’ laten we zien hoe je wetenschap in het basisonderwijs brengt via onderzoekend leren. In elk boek staan drie wetenschappelijke thema’s centraal. Elk thema bevat een beschrijving van de inhoudelijke achtergrond en een reeks activiteiten. Daarnaast beschrijven we stap voor stap hoe je leerlingen kunt begeleiden bij het opzetten van hun eigen onderzoek. De boeken zijn een inspiratiebron voor leraren die wetenschap en onderzoekend leren de klas in willen brengen!
Totstandkoming boekenreeks
Het Wetenschapsknooppunt heeft de boekenreeks ‘Wetenschappelijke doorbraken de klas in!’ ontwikkeld samen met wetenschappers en leraren. Van 2009 tot 2024 kregen jaarlijks drie onderzoekers of onderzoeksduo’s van de Radboud Universiteit of het Radboudumc een prijs voor hun onderzoek. Zij gingen samen met een team van leraren (in opleiding) en het Wetenschapsknooppunt aan de slag met het maken van lesmateriaal voor het basisonderwijs. De lessen en activiteiten werden eerst uitgebreid getest in de klas. Daarna werd het project opgeschreven in een boekhoofdstuk in de boekenreeks.
De boekhoofdstukken zijn heel praktisch ingericht, je kunt er direct mee aan de slag. De wetenschappers geven een inhoudelijke inleiding, waarin ze in begrijpelijke taal uitleg geven over hun onderzoek. Daarna volgt een set aan activiteiten die je zo kunt uitvoeren in je klas. In elk boek staan drie projecten of thema’s. Elk project is geschikt om leerlingen zelf onderzoek te laten doen. In het verleden werden de projecten uit de boekenreeks gepresenteerd op de jaarlijkse Winterschool van het Wetenschapsknooppunt. Dit was voor veel leraren een heel inspirerende dag! Nu zijn alle boekhoofdstukken en de inhoud ervan op deze website te vinden.
De boeken
Boek 13: Slaap en geheugen, Fantaserende dieren en Medicijn voor kinderen
Meer lezen
Boek 12: Koning, Kinderen redden? en Magnetische knopen
Meer lezen
Boek 11: Geloven, Neustussenschot en Samenwerkende zintuigen
Meer lezen
Boek 10: Levende cellen, Gedachte-experimenten en Menselijke machines
Meer lezen
Boek 9: Sport, Slimme computers en Automatisch gedrag
Meer lezen
Boek 8: Kleding, Magneten, Protest
Meer lezen
Boek 7: Malaria, Jheronimus Bosch en Geheugen
Meer lezen
Boek 6: Molecuulbotsingen, Stress en Taal der zintuigen
Meer lezen
Boek 5: Typisch Nederlands, Elkaar begrijpen en Het oog
Meer lezen
Boek 4: Higgsdeeltje, Netwerken in het brein en Wonderkind
Meer lezen
Boek 3: Waarnemen en bewegen, Onder invloed en Gevaarlijke ideeën
Meer lezen
Boek 2: DNA, Gedrag en Infecties onder de loep
Meer lezen
Boek 1: Angst, Grafeen en Denkbeelden over het begin
Meer lezen
Engelse vertaling
Een aantal hoofdstukken is vertaald en gebundeld in een Engels boek: Scientific breakthroughs in the classroom. Hierin staan de thema’s Language of the senses, DNA, Understanding each other en The Higgs boson.
Leidraad onderzoekend leren
Als je een project onderzoekend leren wilt uitvoeren, dan kan de Leidraad onderzoekend leren je goed op weg helpen. Deze leidraad hebben we als apart boek uitgebracht (jan 2019) en hierin staat stap voor stap beschreven hoe je een project onderzoekend leren uit kunt voeren in de klas volgens de zevenstappendidactiek van Van Graft en Kemmers (2007). Het helpt jou als leraar om leerlingen te begeleiden die een eigen onderzoek bedenken, opzetten en uitvoeren.
Mooie woorden
“De boeken zijn een meerwaarde om te weten hoe je onderzoekend leren kunt inzetten in het onderwijs.”
“Leuk project om de kinderen in de klas lekker actief mee te laten experimenteren en onderzoeken.”
“De thema’s die aan bod komen waren ontzettend vernieuwend voor de kinderen.”
Veelgestelde vragen
Ja, bekijk hier al onze kindercolleges (~10 min) van topwetenschappers van de Radboud Universiteit. Je kunt uit een heleboel onderwerpen kiezen, variërend van kunstgeschiedenis tot het Higgsdeeltje. Ook kun je samen met je leerlingen videoportretten van wetenschappers bekijken. Daarin worden prijswinnende onderzoekers geïnterviewd door basisschoolleerlingen, waardoor zij hen persoonlijk leren kennen. Deze video’s zijn perfect om het stereotype beeld van wetenschappers te doorbreken en de afstand tot wetenschappers te verkleinen.
Wil je leerlingen uitdagen om hun onderzoeksvaardigheden te ontwikkelen? Bekijk dan hier al onze informatie en hulpmiddelen voor leraren. In onze uitgebreide leidraad ontdek je welke stappen leerlingen doorlopen bij het opzetten van een eigen onderzoek. Ook laten we zien hoe je dit als leraar praktisch kunt begeleiden. We raden aan om altijd klein te beginnen en de nieuwsgierigheid van leerlingen centraal te stellen. Wil je je inhoudelijk verder verdiepen in onderzoekend leren? Duik dan vooral in onze rijke database van publicaties en hulpmiddelen! Deze helpen je om zowel inhoudelijk als praktisch goed voorbereid te zijn.
Al ons lesmateriaal is gratis online beschikbaar. Je kunt dit downloaden en zelf printen. Bekijk hier welke materialen ook fysiek te bestellen zijn, zolang de voorraad strekt.
De lesmaterialen zijn geschikt voor alle leerlingen in groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs. Ze kunnen ook ingezet worden bij plusklassen. In sommige thema’s zit wat meer uitdaging. Soms vermelden wij op het lesmateriaal dat het meer voor groep 6/7 of juist groep 7/8 geschikt is. Kijk het materiaal eerst goed door, dan kun je vaak zelf goed inschatten of het aansluit bij het niveau van je klas.
Al onze lesmaterialen voor het basisonderwijs zijn op deze website te vinden. Bij elk thema is duidelijk uitgelegd hoe je het thema praktisch de klas in kunt brengen. Soms zijn het projecten die uit een aantal lessen bestaan. Deze projecten kun je heel goed gebruiken om leerlingen eigen onderzoek te laten doen. Voorbeelden van eigen onderzoek door leerlingen zijn in dat geval te vinden in het lesmateriaal. Heb je minder tijd beschikbaar? Kijk dan eens naar de lespakketten ‘Herinneringen aan de honger’, ‘Verhalen uit de slavenregisters’, of het boekje ‘Spelen met taal’. Deze lessen zijn in slechts een paar uur uit te voeren. Bovendien kosten ze jou als leraar heel weinig voorbereidingstijd.
Het lesmateriaal van het Wetenschapsknooppunt is ontwikkeld met geld vanuit de Radboud Universiteit, het Radboudumc en diverse subsidieverstrekkers zoals NWO. Zij vinden het belangrijk om de nieuwsgierigheid en onderzoekende houding van kinderen al op jonge leeftijd te stimuleren. Door het lesmateriaal gratis aan te bieden, kan iedereen er gebruik van maken en wordt wetenschap iets van iedereen.