Gedrag

De leerlingen maken kennis met het nieuwe thema door een geheugentest te doen waarbij ze 15 plaatjes moeten onthouden. De helft van de groep krijgt een beloning en de andere helft een straf per goed of fout onthouden plaatje. Zo ervaren de leerlingen hoe straf of beloning hun gedrag beïnvloedt.

Fase van onderzoekend leren
Fase 1: Introductie

Doelen

• De leerlingen nieuwsgierig maken naar het thema gedrag
• De leerlingen raken bekend met het doen van een onderzoek(je)
• De leerlingen leren dat gedrag (in dit geval iets onthouden) beïnvloed kan worden door beloning of straf

Duur
Introductie 20 minuten, afronding 30 minuten

Werkvorm
Klassikaal en individueel

Benodigdheden

• Voor ieder kind een bekertje met dezelfde hoeveelheid spekjes/snoepjes/pepernoten/dropjes etc..
• Voor ieder kind een briefje met de ene of de andere opdracht (geheugentest 1 of geheugentest 2). De ene helft krijgt opdracht 1 en andere helft opdracht 2. *
• Een (powerpoint)presentatie met 15 verschillende plaatjes die de kinderen moeten onthouden (voorbeelden: euromunt, koning Willem-Alexander, brievenbus, telefoon, struisvogel, spin, regenboog en het cijfer 15).
• Formulier om onthouden antwoorden in te vullen
• Een scoreformulier

Voorbereiding
Maak een PowerPointpresentatie met 15 plaatjes die de leerlingen moeten onthouden.

Zet voordat de leerlingen het klaslokaal binnenkomen voor ieder kind een bekertje met spekjes neer en leg er een briefje met de opdracht naast. Vouw het briefje met de opdracht dubbel en schrijf duidelijk op de zichtbare kant ‘meteen lezen!’. Zie bijlage 1 voor de tekst van de twee verschillende briefjes.

Zet de geheugentest klaar en de formulieren waarop de resultaten van de leerlingen bijgehouden kunnen worden (bijlage 2)

*Let op: om zo eerlijk mogelijk onderzoek te doen is het van belang dat de beide groepen (1 en 2) zoveel mogelijk op elkaar lijken. Dus in beide groepen een gelijke verdeling meisjes/jongens en in het geval van een combinatieklas gelijke verdeling van bv. groep 7 en groep 8 leerlingen.

Activiteit
Laat de kinderen bij binnenkomst (aan het begin van de dag of na de pauze) naar hun plek lopen zoals ze dat gewend zijn. Voor ieder kind staat er een bekertje spekjes en ligt er een briefje met opdracht klaar. Zeg de kinderen dat ze de inhoud van het briefje niet aan de andere leerlingen mogen laten lezen, en dat ze het bekertje met spekjes met rust moeten laten. Zodra alle kinderen de opdracht hebben gelezen, leg je nog niet direct uit wat de bedoeling is. De kinderen gaan nu eerst 15 minuten stillezen. Start hierna de geheugentest, laat de 15 plaatjes zien die de kinderen moeten onthouden. Vertel erbij dat ze geen hulpmiddelen mogen gebruiken, ze moeten het echt uit het hoofd doen. Laat elk plaatje ongeveer 5 seconden staan. Vertel er niet bij wanneer je gaat vragen hoeveel en welke plaatjes de kinderen hebben onthouden. Houd er rekening mee dat sommige kinderen dit erg spannend vinden! Neem aan het einde van de test de bekertjes met spekjes weer in, de kans is anders klein dat er nog spekjes over zijn als je aan het uitdelen van de scores toekomt.

Pas later op de dag (in ieder geval een uur later) mogen de kinderen individueel op het formulier (zie Bijlage 2) invullen welke plaatjes ze zich nog herinneren. Ze hoeven dat niet in dezelfde volgorde als in de presentatie te doen.

Let op: geef aan de groep kinderen die briefje 1 kregen invulformulier 1 en aan groep 2 invulformulier 2! Dit is belangrijk om een duidelijk beeld te krijgen welke groep het meest heeft onthouden, de groep die een beloning dan wel een straf kan krijgen.

Neem de invulformulieren na 5 minuten in. Vul op het scoreformulier (bijlage 3) op iedere regel een score aan goede antwoorden in, de namen zijn niet van belang.

Tel de antwoorden van groep 1 bij elkaar op en deel door het leerlingen uit die groep, doe hetzelfde met de uitslag van groep 2. Wie hebben er meer goede antwoorden, groep 1 of 2? Dus welke groep heeft meer onthouden de ‘gestrafte’ of de ‘beloonde’?

Afronding
Laat het scoreformulier klassikaal zien, wat valt de kinderen op? Laat ze eerst vrij antwoorden. Zijn er conclusies te trekken? Welke groep deed het beter, de groep die werd beloond bij goede antwoorden of die werd gestraft bij foute? Waar zou dit mee te maken kunnen hebben? Hebben ze dit weleens eerder meegemaakt? Wanneer doe je beter je best, bij beloning of bij straf?

Hoe goed hebben kleuters hun gedrag onder controle? En hoe doe je hier ‘goed’ onderzoek naar?

Fase van onderzoekend leren
Fase 2: verkennen

Subthema
Controle van gedrag

Doelen

• De leerlingen leren dat het controleren van gedrag best moeilijk kan zijn
• De leerlingen denken na over waarom gedragscontrole belangrijk kan zijn
• De leerlingen denken na over ‘eerlijk onderzoek’ doen

Duur
30 minuten

Werkvorm
Klassikaal en individueel

Voorbereiding en benodigdheden

• Zet de YouTube video’s klaar op het digibord

1. The Marshmallow Test: https://www.youtube.com/watch?v=QX_oy9614HQ
2. Wie blijft van de spekkies af?: https://www.youtube.com/watch?v=hXzcRdFf5R8

Activiteit
Bekijk de originele onderzoeksvideo van de marshmallowtest:

1. The Marshmallow Test: https://www.youtube.com/watch?v=QX_oy9614HQ

Bespreek met de kinderen wat ze hebben gezien:

• Wat viel hen op?
• Waar deden de onderzoekers onderzoek naar?
• Welk gedrag zagen ze bij de verschillende kinderen?

Bekijk de video opnieuw en geef de volgende vragen als kijkvraag mee:

• Hoe probeerden de kinderen controle op hun gedrag te houden? (b.v. door hun handen op de rug te houden, weg te kijken, ogen dicht, alleen even ruiken…etc)

Kunnen ze iets zeggen over of het moeilijk of makkelijk voor de kleuters is om hun gedrag onder controle te houden om zo die extra marshmallow (de uitgestelde beloning) te kunnen ontvangen?

Bespreek de antwoorden op bovenstaande vragen na afloop van de video en bespreek daarna met elkaar de volgende vragen:

• Waarom zou het eigenlijk belangrijk kunnen zijn om je eigen gedrag onder controle te hebben? (Denk bijvoorbeeld aan huiswerk maken of tv gaan kijken, een stuk fruit nemen als tussendoortje of een zakje chips, naar buiten om te bewegen of op de bank blijven hangen etc…)
• Wanneer lukt het henzelf wel of juist niet?

Na dit gesprek kijk je onderstaande video. Ook hierin zie je kleuters die de marshmallowtest ondergaan, maar er zijn een aantal zaken anders. Die andere opzet kan echter grote invloed hebben op de resultaten en het gedrag van de kinderen. Laat de leerlingen individueel noteren wat er anders is aan deze video’s in vergelijking met de eerste.

Wie blijft van de spekkies af?
https://www.youtube.com/watch?v=hXzcRdFf5R8

Wat is er verschillend ten opzichte van het onderzoek in de eerste video?

• Niet 1 kind maar 2 of 3, ze kunnen elkaar dus beïnvloeden
• Er staat nog een grote pot met spekjes in de ruimte die ander gedrag kan uitlokken
• Snappen de kinderen de opdracht eigenlijk wel?
• Wat verder opviel…..

Afronding

Bespreek de verschillen en vertel dat het dus belangrijk is dat als je iets wilt onderzoeken je een situatie creëert waarin je ook datgene onderzoekt en er geen andere ‘storende’ factoren zijn. Bespreek hoe je eerlijk onderzoek doet. Maak hierbij eventueel gebruik van het Instructieblad eerlijk onderzoek.

De leerlingen mogen vrij associëren over het thema gedrag.

Doelen

• De leerlingen denken na over het thema gedrag
• De leerlingen krijgen inzicht in de veelzijdigheid van het thema gedrag

Duur
30 minuten

Werkvorm
Klassikaal

Benodigdheden

• Pen en papier voor elke leerling.
• (Digi)bord of groot vel papier
• Verschillende kleurstiften

Activiteit
Vertel na het afronden van de geheugentest en de Marshmallow-activiteit dat de leerlingen de komende weken aan de slag zullen gaan met het project ‘Gedrag’. Vraag wat de kinderen al weten over gedrag, laat iedereen individueel een paar minuten zijn/haar associaties opschrijven. Start daarna een woordweb op: schrijf groot midden op het bord het woord ‘gedrag’ en schrijf daar omheen de woorden die de leerlingen bedenken die bij gedrag horen. Eventueel kan je die woorden clusteren (bijvoorbeeld in positief gedrag of negatief gedrag, synoniemen, etc.). Alle woorden zijn goed, er zijn geen foute antwoorden.

Afronding
Het woordweb dient als een weergave van wat de leerlingen al weten over het thema ‘gedrag’. Door het in de klas op te hangen zien de leerlingen steeds wat ze al over gedrag bedacht hadden. Het woordweb kan bovendien eventueel na afloop van een activiteit of van het project aangevuld worden met nieuwe woorden om de leerlingen te laten zien dat ze weer nieuwe dingen over gedrag geleerd hebben.

Let op: In het boek staan mogelijk meer links dan op de website. De reden hiervoor is dat sommige links inmiddels niet meer bestaan en daarom van de website zijn verwijderd.