Herinneringen aan de honger

Tijdens deze twee lessen kruipen leerlingen van groep 7 en 8 in de huid van historici: ze gaan zelf bronnenonderzoek doen naar verschillende hongersnoden in Europa. Zo duiken ze een divers archief in met verschillende bronnen (zoals muziek, strips, foto’s en tekstfragmenten) om te ontdekken hoe het leven er tijdens deze hongersnoden uitzag. Ze onderzoeken bijvoorbeeld hoe het schaarse eten werd verdeeld, hoe mensen toch nog aan eten kwamen en hoe hongersnoden nu worden herinnerd.

Deze lessen raken zowel aan kerndoelen in de categorie Tijd als doelen in de categorie Nederlands. Omdat leerlingen met verschillende teksten aan de slag gaan is de les ook goed geschikt als oefening in tekstbegrip.

2 lessen van 90 minuten

Lespakket downloaden Dit lespakket in de klas gebruikt? Vul hier een korte evaluatie in!

Doelgroep
leerlingen van groep 7 en 8

Duur
– 10-20 minuten voorbereiding door de leraar
– 2 lessen van elk 90 minuten aan onderzoekende activiteiten

Wat kan je verwachten?
De twee lessen uit dit pakket worden ingeleid met een video waarin onderzoekers van de Radboud Universiteit vertellen over de verschillende hongersnoden. De eerste les gaat over de hongersnoden zelf. Leerlingen duiken in drietallen de archieven in en doen bronnenonderzoek om een beeld te krijgen van het leven tijdens één hongersnood en maken een poster van hun bevindingen. De tweede les gaat over de manier waarop hongersnoden herinnerd worden. Leerlingen kiezen uit het archief de bron die volgens hen de herinnering het beste levend houdt en maken zelf een herinnering voor een ‘vergeten’ hongersnood.

Er komen drie hongersnoden aan bod: de hongerwinter in Nederland (1944-1945), de Ierse Hongersnood (1845-1850) en de minder bekende Vlaamse en Nederlandse hongersnood (1845-1848).

Dit ervaringsverhaal is geschreven door Sonja Hemelaar-Kalmijn. Zij heeft zelf als kind de Hongerwinter in Nederland meegemaakt.

Ze vertelt over haar ervaringen; hoe ze naar een boerderij werd gebracht zodat ze niet te weinig te eten zou hebben. Sonja geeft nu zelf gastlessen over de Hongerwinter op basisscholen waar ze vertelt over wat ze heeft meegemaakt. Ze stuurde haar verhaal naar het Wetenschapsknooppunt omdat het een mooie aanvulling vormt op ons lespakket over hongersnoden. Je kunt het voorlezen aan de klas om er daarna samen over in gesprek te gaan. Dit kan zowel ter inleiding van de les of juist ter afsluiting.

Van oorlog en honger, gastvrijheid en vrede

Inleiding

Wat is een archief?

Vlaamse en Nederlandse hongersnood

Zoals staat aangegeven in de lerarenhandleiding van het lespakket worden de lessen begeleid door enkele video’s waarin onderzoekers van de Radboud Universiteit achtergrond informatie geven over hongersnoden. Deze video’s zijn hierboven te zien.

Hongerwinter

Ierse hongersnood

Download en print het lespakket zelf!

Je kunt hier het lespakket, inclusief werkboekjes en bronnen, downloaden om te printen. Let op: lees eerst het bestand ‘Print instructies’!

Print instructies Handleiding voor leraren Hongerwinter (werkblad + bronnen) Ierse Hongersnood (werkblad + bronnen)

Ontwikkeld door

Het project ‘Herinneringen aan de honger’ is in het schooljaar 2024-2025 ontwikkeld door de volgende mensen:

Onderzoekers Radboud Universiteit
Lotte Jensen, Marguérite Corporaal en Chris Cusack

Wetenschapsknooppunt
Jan van Baren-Nawrocka en Lisanne Leenheer