Slimme computers

Ontdek hoe computers met behulp van kunstmatige intelligentie artsen kunnen helpen bij het stellen van een diagnose.

Hier staan verschillende activiteiten beschreven om op een onderzoekende manier met het thema aan de slag te gaan. Alle activiteiten staan ook beschreven in het boekhoofdstuk dat je via de knop kunt downloaden en eventueel kunt printen. In het boekhoofdstuk staat bovendien een inhoudelijke paragraaf, waarin het onderzoek naar dit thema uitgebreid wordt beschreven.

Tijdsduur: zie activiteiten

Download het boekhoofdstuk

Videoportret van de onderzoekers

Lezing voor kinderen

Lezing voor leraren

Leerlingen zoeken in een zoekplaat naar verschillende figuren en maken zo kennis met het thema.

Doelen

  • Leerlingen maken kennis met het thema.
  • Leerlingen worden geactiveerd en geënthousiasmeerd.
  • Leerlingen leren dat het vinden van een zieke cel in een stukje weefsel vergelijkbaar is met het zoeken van een figuur in een zoekplaat.

Duur
20 minuten

Werkvorm
In tweetallen

Benodigdheden

Voorbereiding
Leg per tweetal de zoekplaat klaar met de achterkant boven, zodat leerlingen deze nog niet kunnen zien.

Activiteit
Laat de dia ‘Dit is Willem’ in de PowerPoint zien. Vraag de leerlingen vervolgens hun zoekplaat om te draaien en naar Willem te zoeken. Wanneer ze hem hebben gevonden mogen ze hem omcirkelen op de zoekplaat. Bespreek met de leerlingen hoe ze te werk zijn gegaan tijdens het zoeken en hoe ze het figuur sneller zouden kunnen vinden. Geef nu de leerlingen de opdracht om alle slapende mensen te zoeken en te omcirkelen. Geef hierna de leerlingen de opdracht om het duiveltje te zoeken en te omcirkelen. Bespreek ook deze zoektochten na met de leerlingen. Ging het zoeken de tweede en derde keer beter nu de leerlingen hadden nagedacht over wat de beste manier was om te zoeken? Laat de leerlingen nu tegelijkertijd alle rolstoelen en mensen met grijs haar zoeken.

Afronding
Bespreek na hoe het was om tegelijkertijd alle rolstoelen en alle mensen met grijs haar te moeten zoeken. Was het lastiger nu de leerlingen naar twee dingen tegelijkertijd moesten zoeken? Leg met behulp van de tekst bij ‘Verbinding met het thema’ uit wat deze activiteit met het thema te maken heeft.

Verbinding met het thema
Om mensen beter te kunnen maken, moet een dokter te weten komen welke ziekte een patiënt heeft. Soms lukt dit niet door middel van het stellen van vragen alleen, dan kan er bij de patiënt een stukje weefsel worden afgenomen. Dat betekent meestal dat er een heel klein hapje uit je lichaam wordt genomen met een naald. Een dokter die zo’n stukje weefsel onderzoekt heet een patholoog. Deze probeert de zieke cellen te vinden tussen de gezonde cellen.

Het vinden van zieke cellen in het weefsel kan je vergelijken met het vinden van een figuur in de zoekplaat. Het is lastig om de juiste figuur te vinden in de zoekplaat, omdat er op de plaat veel te zien is en omdat de figuren op de zoekplaat op elkaar lijken; er zijn meerdere poppetjes met een gele trui en een blauwe broek. Op eenzelfde manier is het lastig om zieke cellen in een stukje weefsel te vinden: ook hierin is vaak enorm veel te zien en zieke cellen lijken soms heel erg op gezonde cellen. Daarnaast moet de patholoog op heel veel verschillende dingen tegelijkertijd letten. Dat maakt het nog lastiger. Denk maar terug aan de opdracht van het tegelijkertijd zoeken naar de rolstoelen en mensen met grijs haar in de zoekplaat. Mensen hebben hier vaak moeite mee, maar voor een computer is dit geen probleem. Daarom bedachten de onderzoekers dat computers misschien zouden kunnen helpen om zieke cellen te vinden. Door onderzoek hebben ze ontdekt dat computers daar inderdaad heel goed bij kunnen helpen.

In deze activiteit verdelen leerlingen verschillende apparaten en computers in slimme en nietslimme computers. Ze maken kennis met de definitie van slimme computers van de onderzoekers en bekijken of ze hun verdeling van slimme en niet-slimme computers willen aanpassen.

Subthema
Slimme computers

Doelen

  • De leerlingen kunnen uitleggen wat slimme computers zijn.
  • De leerlingen kunnen voorbeelden geven van slimme computers.
  • De leerlingen leren dat kunstmatige intelligentie de gangbare term is om slimme computers aan te duiden.

Duur
30 minuten

Werkvorm
In viertallen

Benodigdheden

Voorbereiding
Knip van tevoren de kaartjes met slimme en niet-slimme computers uit, zodat de leerlingen hier makkelijk mee aan de slag kunnen. Maak een muurkrant door boven het ene A3 vel ‘Slimme computers’ te schrijven en op het andere vel ‘Niet-slimme computers’.

Activiteit
Geef ieder groepje de kaartjes en vraag de leerlingen deze in twee groepen te verdelen: een groep met slimme computers en een groep met niet-slimme computers. Laat ze kort in hun groepje overleggen wat volgens hen maakt dat een computer slim is. Wat is het verschil tussen een slimme computer en een niet-slimme computer? Laat de kaartjes liggen en ga het gesprek aan met de klas over de verdeling die ieder groepje heeft gemaakt. Het is vooral belangrijk te ontdekken waarom ze deze indeling hebben gemaakt. Wat maakt een computer slim?

Vertel welke definitie de onderzoekers gebruiken in hun onderzoek: een slimme computer is een computer die beslissingen maakt op basis van ervaringen uit het verleden. Vertel er ook bij dat in plaats van slimme computers meestal de term ‘kunstmatige intelligentie’ wordt gebruikt. Laat ter ondersteuning van de uitleg over slimme computers het uitlegfilmpje zien. Laat de leerlingen na deze uitleg kijken of ze kaartjes willen verplaatsen van de groep met slimme computers naar de groep met niet-slimme computers of andersom.

Afronding
Bespreek klassikaal welke apparaten de leerlingen naar de andere groep verplaatst hebben. Waarom hebben ze deze aanpassing gedaan? Hadden de groepjes zo’n beetje dezelfde verdeling, of een heel andere? Probeer tot een gezamenlijk besluit te komen waar de verschillende computers bij horen en verdeel de plaatjes over de twee categorieën op de muurkrant. Gebruik voor dit gesprek eventueel het antwoordmodel. De muurkrant kan tijdens de rest van het project blijven hangen, waardoor je nieuwe apparaten die de leerlingen later nog tegenkomen kunnen toevoegen.

De leerlingen gaan op zoek naar slimme computers in en om hun eigen huis.

Subthema
Slimme computers

Doelen

  • De leerlingen leren wat voor slimme computers ze thuis hebben.
  • De leerlingen realiseren zich dat slimme computers in huis een relatief nieuw fenomeen zijn.

Duur
20 minuten, leerlingen zoeken thuis naar slimme computers

Werkvorm
Individueel en klassikaal

Benodigdheden
Optioneel: muurkrant uit activiteit 1

Activiteit
Vraag leerlingen om samen met hun ouders op zoek te gaan naar slimme computers in en om het huis. Welke van deze slimme computers hadden hun ouders in huis toen zij zelf kind waren? Laat hen de antwoorden opschrijven, tekenen of laat hen een collage maken (waarbij ook eigen foto’s kunnen worden gebruikt).

Afronding
Bespreek na welke slimme computers de leerlingen thuis allemaal hebben gevonden. Maak samen met de klas een klassentop 3 van slimme computers die thuis het meest voorkomen. Indien je activiteit 1 hebt gedaan, kun je foto’s en tekeningen van slimme computers die thuis zijn gevonden op de muurkrant plakken. Welke van deze slimme apparaten/toepassingen hadden de ouders van de leerlingen vroeger toen zij kind waren in huis? Is er veel veranderd in het aantal slimme apparaten dat je ouders in huis hadden toen zij klein waren en nu?

Verbinding met het thema
Een slimme computer is volgens de onderzoekers een computer die beslissingen neemt op basis van ervaringen uit het verleden. Tijdens deze activiteit merken leerlingen waar je slimme computers zoal kunt tegenkomen in het dagelijks leven. Ook ontdekken ze dat het gebruik van slimme computers in en om het huis een vrij recente ontwikkeling is.

In deze activiteit maken de leerling kennis met een slimme zelflerende computer. Ze trainen de computer zodat deze drie verschillende plaatjes kan onderscheiden.

Subthema
Slimme computers

Doelen

  • De leerlingen leren dat je een computer iets kunt laten leren.
  • De leerlingen leren hoe je een slimme computer traint.
  • De leerlingen ontdekken wat een computer wel of niet kan leren.

Duur
60 minuten

Werkvorm
Klassikaal en in tweetallen

Benodigdheden

Per tweetal:

Voorbereiding
Bekijk het YouTube filmpje om een idee te krijgen van hoe de website werkt. Probeer vervolgens de website zelf uit door in ieder geval opdracht 1 van het instructieblad zelf uit te voeren. Bekijk ook de andere opdrachten om een beeld te krijgen. Test of de website werkt op elk van de computers die de leerlingen zullen gaan gebruiken.

Activiteit
Verdeel de leerlingen in tweetallen en laat hen gedurende vijf tot tien minuten met de website aanrommelen. Laat hen de uitleg op de website overslaan door op ‘sla de uitleg over’ te klikken. Demonstreer pas daarna de website klassikaal door de stappen van opdracht 1 voor de klas te doorlopen.

Geef de tweetallen een instructieblad en laat ze de opdrachten uitvoeren. Daarmee onderzoeken ze wat dit programma allemaal kan leren, wat makkelijk is om te leren herkennen en wat juist moeilijk. In opdracht 3 wordt de leerlingen gevraagd zelf te bedenken hoe ze een slimme computer andere gezichten kunnen laten herkennen dan van de persoon die de computer eerst heeft getraind. Als ze hier niet uitkomen kun je suggereren dat ze zoveel mogelijk verschillende gezichten dezelfde emotie laten tonen. Herkent de computer emotie in al die gezichten? En lukt het nu misschien ook om bij nog heel andere gezichten de emotie te herkennen?

In opdracht 4 wordt leerlingen gevraagd om zelf te bedenken wat ze de computer willen leren. Spreek met ze af hoeveel tijd ze hiervoor krijgen en hoe ze hier verslag van doen. Dit kan bijvoorbeeld met behulp van een muurkrant, een tekening of met behulp van een filmpje.

Afronding
Bespreek de activiteit na. Wat kon de computer wel/niet leren? Zijn de leerlingen erachter gekomen hoe je de computer het best iets kan laten herkennen (bijvoorbeeld: hoe meer voorbeelden bij de training, hoe beter het gaat)?

Verbinding met het thema
De leerlingen leren dat je een computer onderscheid kunt laten maken tussen verschillende handbewegingen, emoties, et cetera. De computer leert tijdens het trainen te voorspellen wat het nieuwen is dat hij ziet, bijvoorbeeld de handbeweging die je live uitvoert voor de webcam. Soms lukt dit wel, maar niet altijd. Mogelijk hebben de leerlingen kunnen ervaren dat ook computers niet alles kunnen leren en hun beperkingen hebben. Soms gaan slimme computers ook na de training door met leren. Een slimme schaakcomputer bijvoorbeeld wordt dan nog beter in schaken door tegen een heel goede menselijke schaker te spelen.

Tips

  • Lukt het de computer niet je handgebaren te herkennen? Meer plaatjes/trainingsdata (langer de ‘Oefen’ knop ingedrukt houden) maakt de slimme computer beter.
  • Zorg ervoor dat de kinderen goed voor de webcam zitten tijdens het trainen en testen.
  • Het is ook mogelijk om de ‘Uitkomst’ te veranderen in andere plaatjes. Wil je één van de plaatjes veranderen in een boom? Klik dan op het woord ‘Plaatje’ en typ het Engelse woord voor boom ‘Tree’ in de zoekbalk. Je kunt ook een geluid of een woord koppelen aan een van de handgebaren. Om dit te doen klik je op het woord ‘Geluid’ of ‘Woord’.

Tijdens deze activiteit leren de leerlingen door middel van een rollenspel hoe een dokter een diagnose stelt.

Subthema
Diagnose

Doelen

  • Leerlingen leren dat het om iemand beter te maken belangrijk is te weten wat deze heeft.
  • Leerlingen leren dat dit diagnose stellen heet.
  • Leerlingen leren hoe een dokter een diagnose stelt door met beslisbomen te werken.

Duur
30 minuten

Werkvorm
In drietallen

Benodigdheden
Per groepje: in kleur uitgeprint document ‘Zelf diagnose stellen’

Activiteit
Peil bij de leerlingen of ze weten wat een diagnose is en benadruk dat een diagnose stellen de taak is van een dokter. Verdeel de klas in drietallen en laat twee leerlingen de rol van dokter kiezen en één leerling de rol van patiënt.

Deel 1: Aan de hand van zelfbedachte vragen een diagnose stellen
Gebruik de gele kaartjes. Geef de patiënt-leerlingen de pagina met de patiënt en laat ze de kaartjes uitknippen. Geef de dokter-leerlingen de pagina met daarop de omschrijving van griep of voedselvergiftiging. De patiënt-leerling kiest één van de twee kaartjes; ze weet zelf niet bij welke ziektes deze symptomen horen. De dokter-leerlingen proberen erachter te komen welke van de twee ziektes de patiënt-leerling heeft. Dit doen zij door zelf tenminste drie gesloten vragen te bedenken. De patiënt-leerling mag enkel antwoorden met ja of nee. Om te weten wat hij moet antwoorden gebruikt hij de omschrijving op zijn kaartje. Als de dokter-leerlingen vragen stellen over iets waar geen informatie over op het kaartje staat, is het antwoord altijd nee. Laat de leerlingen dit vijf minuten proberen en bespreek na hoe het ging.

Deel 2: Aan de hand van een beslisboom een diagnose stellen
Laat de patiënt-leerling de gele kaartjes husselen. Hij/zij trekt vervolgens blind één van de kaartjes en bekijkt deze. Geef de dokter-leerlingen nu de afbeelding van de gele beslisboom en geef hen opnieuw de opdracht om achter het ziektebeeld van de patiënt-leerling te komen. Ze doen dit door de vragen uit de beslisboom te stellen. Hoe ging dit?

Laat de leerlingen die dat willen van rol wisselen. Er zijn nog steeds twee dokter-leerlingen en één patiënt-leerling. Herhaal de activiteit met de blauwe kaartjes en beslisboom.

Afronding
Bespreek de activiteit klassikaal na. Hoe ging het? Hielp de beslisboom met het stellen van een diagnose?

Verbinding met het thema
Leerlingen leren dat dokters diagnoses stellen door een beslisboom te gebruiken. Ze leren dat een ziekte een totaal is van een aantal kenmerken, waarvan voorbeelden zijn weergegeven in de beslisboom. De dokter is getraind om de combinatie van deze kenmerken te herkennen en in haar hoofd te koppelen aan een ziekte. Soms is het uitvragen en direct observeren van de patiënt niet voldoende. Dan kan verder onderzoek worden uitgevoerd door bijvoorbeeld een stukje weefsel af te nemen bij de patiënt. Dit stukje weefsel wordt dan geanalyseerd door de patholoog. Dit thema gaat over hoe computers de patholoog hierbij kunnen helpen.

In deze activiteit nemen de leerlingen de rol in van een patholoog en proberen ze kankercellen te herkennen. Het onderwerp kanker kan gevoeligheden raken. Je kunt zelf het beste aanvoelen hoe de klas hierop zal reageren en welke leerlingen het hier eventueel moeilijk mee kunnen hebben. Belangrijk is dat de ouders goed op de hoogte worden gesteld van het thema zodat dit niet als een verrassing komt.

Subthema
Diagnose

Doelen

  • De leerlingen maken kennis met het werk van een patholoog.
  • De leerlingen leren dat het lastig is om zieke (kanker)cellen van gezonde cellen te onderscheiden in plaatjes van echt weefsel.

Duur
60 minuten

Werkvorm
In tweetallen

Benodigdheden

Activiteit
Vertel dat het opsporen van zieke cellen belangrijk is voor het stellen van de diagnose en verwijs, indien je deze gedaan hebt, naar activiteit 4. Pols wat de leerlingen nu al weten over cellen en kankercellen. Leg daarna aan de hand van de PowerPoint presentatie uit wat cellen zijn en wat het werk van de patholoog inhoudt. Vertel daarna wat kankercellen zijn en leg de parallel uit tussen het vinden van kankercellen in een stuk weefsel en het vinden van Willem in de zoekplaat, indien je de introductieactiviteit gedaan hebt. Geef nu aan de hand van de PowerPoint een aantal voorbeelden en kenmerken van gezonde en zieke cellen. Aan welke kenmerken herkennen we zieke cellen?

Verdeel de klas in tweetallen en laat ze zelf ontdekken of ze de kankercellen op het werkblad kunnen onderscheiden. Laat daarbij dia 20 van de PowerPoint op het digibord staan als hulpmiddel. Laat hen op de drie platen, in volgorde van nummering (oplopende moeilijkheid) die cellen omcirkelen waarvan ze denken dat het zieke cellen zijn.

Afronding
Bespreek de activiteit klassikaal na. Laat het antwoordmodel zien. Vonden de kinderen het lastig? Laat eventueel de andere cellen zien om aan te tonen dat je bij het diagnosticeren naast zieke en gezonde cellen ook nog te maken hebt met hele andere categorieën cellen zoals bijvoorbeeld vetcellen. Noem hierbij dat het herkennen van zieke cellen belangrijk is voor het stellen van een diagnose. Bespreek welke rol een slimme computer kan spelen in het herkennen van kankercellen.

Verbinding met het thema
In deze activiteit leren de kinderen meer over het vak van de patholoog. Ze leren dat het best lastig en tijdrovend kan zijn om te weten waar je precies op moet letten om kankercellen te herkennen. De onderzoekers toonden met hun onderzoek aan dat de computer het werk van de patholoog kan ondersteunen.

In deze activiteit onderzoeken de leerlingen hoe goed de computer kankercellen kan herkennen. Het onderwerp kanker kan voor sommige leerlingen en ouders van leerlingen gevoelig liggen. Je kunt zelf het beste inschatten voor welke leerlingen dit geldt. Met deze leerlingen (en eventueel hun ouders) kan je van tevoren bespreken dat jullie een activiteit gaan doen in relatie tot dit onderwerp zodat ze hierop zijn voorbereid.

Subthema’s

  • Slimme computers
  • Diagnose

Doelen

  • De leerlingen maken kennis met een slimme computer die kankercellen van gezonde cellen kan onderscheiden.
  • De leerlingen zien het verschil tussen hoe goed een computer en hoe goed zij zelf kankercellen kunnen identificeren.

Duur
60 minuten

Werkvorm
In viertallen

Benodigdheden
Per groepje:

Voorbereiding
Deze activiteit bouwt voort op activiteiten 3 en 5. Zorg dus dat je deze activiteiten met je klas hebt uitgevoerd voor je aan deze activiteit begint.

Download op elke computer die de leerlingen gaan gebruiken de afbeeldingen van kankercellen en gezonde cellen en pak het zip-bestand uit. Het uitpakken van het zip-bestand kan even duren omdat er veel plaatjes inzitten. Je ziet nu een map met oefenplaatjes en een map met testplaatjes. De oefenplaatjes hebben bestandsnamen waaruit blijkt wat erin zit (bijvoorbeeld kankercellen_000. jpg of normale_cellen_000.jpg). De testplaatjes hebben geen herkenbare bestandsnaam (bijvoorbeeld cellen_000.jpg). Probeer eerst zelf de activiteit uit.

Activiteit
Vertel de leerlingen dat ze gaan onderzoeken hoe goed een computer kankercellen kan herkennen. Ze doen dat met een website die lijkt op de slimme computer uit activiteit 3.

Deel 1: Kennismaking met de slimme computer
Vertel de leerlingen waar ze de website en de map met oefenplaatjes kunnen vinden. Laat hen dan vijf minuten hiermee aanrommelen. Stel de leerlingen daarna de vraag hoe goed ze denken dat de computer is in het herkennen van kankercellen.

Op de website kunnen plaatjes van cellen worden geüpload. Klik op de knop ‘Probeer een plaatje’ en selecteer 1 tot maximaal 4 plaatjes tegelijk. Dit kunnen plaatjes zijn van zowel normale cellen als kankercellen. In het gele balkje komt te staan op hoeveel van de plaatjes de computer denkt dat er een kankercel te zien is. Daaronder staan nogmaals de geüploade plaatjes met daaronder de naam van het plaatje. Aan deze bestandsnaam kun je zien of pathologen dachten dat het een plaatje is van een gezonde of van een zieke cel. Aan de percentages die direct onder de kleine versie van de geüploade plaatjes staan kun je zien hoe zeker de computer is dat dit een gezonde of een zieke cel is. Hoe hoger het percentage, hoe zekerder de computer was.

Deel 2: Hoe goed zijn jij en de computer in het vinden van zieke cellen?
Geef hierna ieder groepje een werkblad en laat ze vanaf nu werken met testplaatjes. Laat hen vijf willekeurige plaatjes kiezen. Eerst proberen ze zelf te diagnosticeren of er gezonde of kankercellen op het plaatje staan. Dit doen zij aan de hand van de kenmerken van kankercellen die ze geleerd hebben in activiteit 5. Ze noteren hun eigen inschatting op het werkblad. Daarna laten ze de plaatjes aan de computer zien door ze te uploaden naar de website. Ze noteren of de computer dacht dat er een kankercel op het plaatje te zien was (te zien in het gele balkje) en hoe zeker de computer is of dit gezonde of zieke cellen zijn (het percentage achter de bestandsnaam van het plaatje). Wanneer de leerlingen hiermee klaar zijn, geef je ze de antwoordsleutel, zodat ze zelf hun eigen antwoorden en die van de computer kunnen nakijken.

Afronding
Bespreek de activiteit klassikaal na. Hoe ging het? Konden ze zelf goed de kankercellen van de gezonde cellen onderscheiden? Hoe vonden ze dat de computer het deed? Op welke manier zou zo’n slimme computer de dokter kunnen helpen?

Verbinding met het thema
In deze activiteit komen de twee componenten van het thema samen: slimme computers en diagnostiek. De website waarop de leerlingen de te diagnosticeren plaatjes zien, is getraind op dezelfde manier als de slimme computer uit activiteit 3: hij heeft heel veel plaatjes gezien van zowel gezonde cellen als kankercellen. Op deze plaatjes stond weergegeven of en waar de kankercellen zich bevonden. Op basis van wat de ‘computer’ daarbij geleerd heeft, bepaalt hij nu of hij denkt dat er kankercellen in de testplaatjes zitten en waar.

De computer kan de dokter helpen om een diagnose te stellen. De leerlingen hebben mogelijk ook ervaren dat het best even duurt om erachter te komen of er op het plaatje kankercellen te vinden waren of niet. De computer kan dit sneller en bijkomend voordeel is ook dat deze niet moe wordt. Zo kan de computer de dokter ondersteunen bij diagnostiek.

Tip
Als de webpagina blijft hangen, kan je hem weer aan de gang krijgen door de webbrowser opnieuw op te starten.

Hieronder staan drie voorbeelden van onderzoek dat is bedacht en uitgevoerd door leerlingen van basisschool de Gazelle in Arnhem. Deze voorbeelden geven een beeld van de soort vragen die leerlingen over het thema ‘Slimme computers’ zouden kunnen stellen.

Kun je een slimme computer voor de gek houden?
Subthema: Slimme computers

Een onderzoeksgroepje wilde ontdekken of ze de slimme zelflerende computer uit activiteit 3 het onderscheid konden leren maken tussen een echte hand en een getekende hand. Dit deden ze door deze allebei aan de computer te laten zien. De leerlingen wisten of de computer het onderscheid kon maken, als deze een ander plaatje zou laten zien voor de echte hand dan voor de getekende hand. De computer kon dit en dit kwam overeen met wat de leerlingen hadden voorspeld. Verder kon hij ook het onderscheid maken tussen een echt gezicht en een tekening van een gezicht. Het lukte de computer niet om onderscheid te maken tussen een afbeelding van een dab-dansbeweging en een echte dab-dansbeweging. Mogelijk komt dit omdat de afbeelding van de dansbeweging een foto was en een foto meer lijkt op het camerabeeld van een fysiek persoon dan een tekening.

Wat vinden dokters van werken met slimme computers?
Subthema: Slimme computers

Het onderzoeksgroepje had voorspeld dat dokters slimme computers handig zouden vinden omdat hun werk dan sneller af is. Ze hebben hiervoor drie artsen geïnterviewd. De eerste vraag was: ‘Werkt u weleens met een slimme computer en hoe vaak?’ Alle artsen antwoordden dat ze dagelijks met de gewone computer werken voor administratie of het opzoeken van informatie. Eén van de artsen werkte ook met een robot. Dit robotharnas werd gebruikt om revalidatiepatiënten opnieuw te leren lopen. Dit harnas vangt hen op wanneer zij dreigen te vallen. Op de vraag of artsen bang zijn dat slimme computers hun werk zullen overnemen antwoordden ze allemaal dat dit niet het geval is. De reden die één van de artsen gaf, is dat de meeste slimme dingen die computers nu kunnen zijn ‘ingesteld’ door mensen. Ze denken juist dat de computer hen werk uit handen kan nemen, net zoals de leerlingen hadden voorspeld.

Wat is de meest voorkomende manier waarop mensen een figuur in een zoekplaat zoeken?
Subthema: Diagnose

De leerlingen hadden geleerd dat het doel van slimme computers is dokters te helpen sneller te kunnen zoeken. Maar op wat voor manier zoeken mensen eigenlijk? Gebruiken ze hiervoor alleen hun ogen of gebruiken ze ook hun vinger door bijvoorbeeld op een zoekplaat aan te wijzen waar ze waren gebleven? En welke zoekmethode is het snelste? Het groepje onderzocht deze vragen door vijftig medeleerlingen een zoekplaat te geven en hen daarop een figuur (Willem) te laten zoeken. Met een stopwatch hielden ze bij hoe lang iemand erover deed om Willem te vinden. Het bleek dat de meeste proefpersonen zowel hun ogen als hun vinger gebruikten bij het zoeken. Verder bleek dat zoeken met de ogen en de vinger net iets sneller was dan zoeken met alleen de ogen. Het groepje merkte wel dat het lastig was om precies te zien wat hun proefpersonen deden: de oog- en vingerbewegingen waren klein en het zoeken ging erg snel.

Ga je aan de slag met een thema dan is het goed om de leidraad onderzoekend leren eerst te lezen. Aan de hand van de zeven stappen van onderzoekend leren laten we je zien hoe je een project in de klas kunt vormgeven. Daarnaast vind je in de leidraad ook hulpmiddelen die je helpen om de activiteiten uit te voeren in de klas.

Meer informatie over het onderzoek van de groep van Geert en Jeroen

Meer informatie over pathologie

Meer informatie over de lymfeklieren

Meer informatie over (borst)kanker

Slimme computers

Prijswinnende wetenschappelijke artikel waarop het project is geïnspireerd:

Bejnordi, B. E., Veta, M., Van Diest, P. J., Van Ginneken, B., Karssemeijer, N., Litjens, G., van der Laak, J. A. W. M., … , & The CAMELYON16 Consortium (2017). Diagnostic assessment of deep learning algorithms for detection of lymph node metastases in women with breast cancer. JAMA, 318(22), 2199-2210.

Ontwikkeld door

Het project ‘Slimme computers’ is in het schooljaar 2018-2019 ontwikkeld door een team van onderzoekers van het Radboud Universitair Medisch Centrum (Radboudumc), basisschoolleraren en het WKRU. Het Radboud Science Team ‘Slimme computers’ bestond uit de volgende personen:

Onderzoekers Radboudumc
Geert Litjens, Jeroen van der Laak, Maschenka Balkenhol en Meyke Hermsen.

Scholen
De Gazelle in Arnhem: Bart Lemans, Mathijs Zwanenburg, Paulien van Tongeren, Patricia Kropman, Esther van Dalen, Ello Jonkhof en Judith Kool.

Vanuit het Wetenschapsknooppunt hebben meegewerkt
Miriam de Boer, Jan van Baren-Nawrocka & Sanne Dekker.

Ontdek ons nieuwste lesmateriaal

Verhalen uit de slavenregisters

Met behulp van dit lespakket gaan leerlingen uit groep 7 en 8 zelf op speurtocht…

Meer lezen

Herinneringen aan de honger

Tijdens deze twee lessen kruipen leerlingen van groep 7 en 8 in de huid van…

Meer lezen

Taalboekje
’Spelen met taal’

Ontdek hoe leuk taal kan zijn! Kinderen kunnen met dit taalboekje zelfstandig aan de slag…

Meer lezen
Naar al ons lesmateriaal

Nieuwsbrief

Samen met leraren en wetenschappers hebben we sinds 2009 een schat aan kennis verzameld die we graag met je delen. Je vindt ons lesmateriaal en alle verdiepende informatie over onderzoekend leren op deze website. Wil je weten wanneer er nieuw lesmateriaal beschikbaar komt? Of wanneer er activiteiten plaatsvinden waar je aan kunt deelnemen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!

Veelgestelde vragen

Hebben jullie ook kindercolleges over wetenschap?

Ja, bekijk hier al onze kindercolleges (~10 min) van topwetenschappers van de Radboud Universiteit. Je kunt uit een heleboel onderwerpen kiezen, variërend van kunstgeschiedenis tot het Higgsdeeltje. Ook kun je samen met je leerlingen videoportretten van wetenschappers bekijken. Daarin worden prijswinnende onderzoekers geïnterviewd door basisschoolleerlingen, waardoor zij hen persoonlijk leren kennen. Deze video’s zijn perfect om het stereotype beeld van wetenschappers te doorbreken en de afstand tot wetenschappers te verkleinen.

Hoe kan ik de kritische en onderzoekende houding van mijn leerlingen stimuleren?

Wil je leerlingen uitdagen om hun onderzoeksvaardigheden te ontwikkelen? Bekijk dan hier al onze informatie en hulpmiddelen voor leraren. In onze uitgebreide leidraad ontdek je welke stappen leerlingen doorlopen bij het opzetten van een eigen onderzoek. Ook laten we zien hoe je dit als leraar praktisch kunt begeleiden. We raden aan om altijd klein te beginnen en de nieuwsgierigheid van leerlingen centraal te stellen. Wil je je inhoudelijk verder verdiepen in onderzoekend leren? Duik dan vooral in onze rijke database van publicaties en hulpmiddelen! Deze helpen je om zowel inhoudelijk als praktisch goed voorbereid te zijn.

 

Is het lesmateriaal alleen online beschikbaar?

Al ons lesmateriaal is gratis online beschikbaar. Je kunt dit downloaden en zelf printen. Bekijk hier welke materialen ook fysiek te bestellen zijn, zolang de voorraad strekt.

Voor wie zijn de lesmaterialen?

De lesmaterialen zijn geschikt voor alle leerlingen in groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs. Ze kunnen ook ingezet worden bij plusklassen. In sommige thema’s zit wat meer uitdaging. Soms vermelden wij op het lesmateriaal dat het meer voor groep 6/7 of juist groep 7/8 geschikt is. Kijk het materiaal eerst goed door, dan kun je vaak zelf goed inschatten of het aansluit bij het niveau van je klas.

Hoe breng ik wetenschap de klas in?

Al onze lesmaterialen voor het basisonderwijs zijn op deze website te vinden. Bij elk thema is duidelijk uitgelegd hoe je het thema praktisch de klas in kunt brengen. Soms zijn het projecten die uit een aantal lessen bestaan. Deze projecten kun je heel goed gebruiken om leerlingen eigen onderzoek te laten doen. Voorbeelden van eigen onderzoek door leerlingen zijn in dat geval te vinden in het lesmateriaal. Heb je minder tijd beschikbaar? Kijk dan eens naar de lespakketten ‘Herinneringen aan de honger’, ‘Verhalen uit de slavenregisters’, of het boekje ‘Spelen met taal’. Deze lessen zijn in slechts een paar uur uit te voeren. Bovendien kosten ze jou als leraar heel weinig voorbereidingstijd.

 

Waarom is al jullie lesmateriaal gratis?

Het lesmateriaal van het Wetenschapsknooppunt is ontwikkeld met geld vanuit de Radboud Universiteit, het Radboudumc en diverse subsidieverstrekkers zoals NWO. Zij vinden het belangrijk om de nieuwsgierigheid en onderzoekende houding van kinderen al op jonge leeftijd te stimuleren. Door het lesmateriaal gratis aan te bieden, kan iedereen er gebruik van maken en wordt wetenschap iets van iedereen.