Onderzoekend leren
Het WKRU heeft zich sinds haar oprichting gespecialiseerd in onderzoekend leren. We hebben onze expertise opgebouwd vanuit de literatuur, door samenwerking met leraren en door veel ervaringen in de klas. Onze kennis is gebundeld in de Leidraad onderzoekend leren en de Leerlijn onderzoeksvaardigheden. Beide documenten zijn hieronder te vinden. Daarnaast hebben we met veel mensen samengewerkt om onze kijk op onderzoekend leren te verbreden. Een aantal van hen heeft een hoofdstuk geschreven voor onze boekenreeks ‘Wetenschap de klas in’ om hun expertise te delen. De thema’s die zij hebben ingebracht zijn hieronder te vinden. Daar zijn ook de betreffende hoofdstukken te downloaden.
Leidraad onderzoekend leren
Hoe kun je leerlingen begeleiden bij het bedenken, opzetten en uitvoeren van hun eigen onderzoek? Dat lees je in onze Leidraad onderzoekend leren. Dit boek bevat veel praktische handvatten voor leraren: een stappenplan, concrete hulpmiddelen en veel ervaringen uit de klas. Dit helpt je om een project in de klas voor te bereiden. Daarnaast kun je je met de leidraad inhoudelijk verdiepen in de 7-stappendidactiek van onderzoekend leren en de waarde van onderzoekend leren. De leidraad is tot stand gekomen door jarenlange ervaring en samenwerking met het basisonderwijs op het gebied van onderzoekend leren.
Leerlijn onderzoeksvaardigheden PO-VO
Samen met leraren uit het primair en voortgezet onderwijs en andere experts binnen de Radboud Universiteit, hebben wij een Leerlijn onderzoeksvaardigheden ontwikkeld van kleuterklas tot examenklas. Deze leerlijn laat zien wat leerlingen van een bepaalde leeftijd zouden moeten (kunnen) leren en wat in de lessen aan bod zou kunnen komen. De leerlijn geeft leraren houvast bij het ontwerpen van lessen waarin leerlingen zelf onderzoek doen. Zo helpt de leerlijn bijvoorbeeld bij het bepalen van het niveau waarop leraren hun lessen kunnen insteken en biedt het houvast om onderzoeksvaardigheden te verwerken in lesactiviteiten.
Nieuwsgierigheid
Bij onderzoekend leren staat altijd de nieuwsgierigheid van leerlingen centraal. Dat is de bron van waaruit ze onderzoek doen. Bekijk hier al onze hulpmiddelen, voorbeelden en bronnen over nieuwsgierigheid!
Observeren
Observeren is essentieel voor onderzoek, maar wat het is precies en hoe kun je je leerlingen ermee laten oefenen? Bekijk hier onze materialen en activiteiten om met observeren aan de slag te gaan!
Vragen leren stellen
Als je kinderen de kans geeft stellen ze eindeloos veel vragen. Maar laten deze vragen altijd zien waar de leerlingen het meest nieuwsgierig naar zijn? Pabo-docent en onderzoeker Harry Stokhof heeft onderzoek gedaan naar dit onderwerp. In het hoofdstuk Vragen leren stellen beschrijft hij hoe je met leerlingen komt tot goede echt-willen-weten leervragen.
Dialogische gesprekken voeren
In gesprekken kunnen leerlingen veel leren. Onderzoeker Chiel van der Veen heeft onderzoek gedaan naar hoe je gesprekken kunt inzetten zodat ze echt bijdragen aan de ontwikkeling van leerlingen. In het hoofdstuk Dialogische gesprekken voeren beschrijft hij op een praktische manier hoe je deze gesprekken kunt voeren.
Creatief denken stimuleren
Creativiteit is niet alleen belangrijk in kunst, maar zeker ook bij het doen van onderzoek. Het is daarom een belangrijke vaardigheid om te stimuleren bij leerlingen die zelf onderzoek mogen doen. In het hoofdstuk Creatief denken stimuleren beschrijven creatief denkers David van der Kooij en Femke van Os op een praktische manier hoe je creatief denken in de klas stimuleert.
Klein beginnen
Het Wetenschapsknooppunt heeft projecten onderzoekend leren ontwikkeld die meerdere lessen in beslag nemen. Maar als je net begint met leerlingen onderzoek laten doen, kun je juist beter klein beginnen. In het hoofdstuk Klein beginnen beschrijft vakdidacticus Natuur & Techniek Jos Marell hoe je dit kunt aanpakken.
W&T combineren met taal
Taal is een belangrijk element van onderzoek. Wetenschap & Technologie (W&T) en taalontwikkeling kunnen elkaar dan ook versterken: W&T vergroot de woordenschat, terwijl taal begripsvorming en redeneren bij W&T kan verdiepen. In het hoofdstuk W&T combineren met taal beschrijft lector Wetenschap en Technologie Anna Hotze hoe je taal en W&T met elkaar kunt integreren.
Perspectieven als kompas
Thematisch werken kan het onderwijs verrijken. Maar hoe zorg je ervoor dat leerlingen het thema inhoudelijk verbreden en verdiepen? In het hoofdstuk Perspectieven als kompas beschrijven onderzoeker Alma Kuijper en hoogleraar Didactiek der Natuurwetenschappen Fred Janssen hoe perspectieven hierbij kunnen helpen.
Onderzoeksplannen
Wil je voorbeelden zien van onderzoek door kinderen? Bekijk dan deze kant-en-klare onderzoekplannen. Je ziet bij verschillende thema’s welk onderzoek de leerlingen hebben gedaan. Het onderzoeksplan laat stap voor stap zien hoe het onderzoek wordt uitgevoerd. Je kunt deze voorbeelden gebruiken om leerlingen begeleid te laten oefenen met het doen van onderzoek. Of je kunt ze als voorbeeld gebruiken van hoe je een onderzoeksplan opstelt.
Nieuwsbrief
Samen met leraren en wetenschappers hebben we sinds 2009 een schat aan kennis verzameld die we graag met je delen. Je vindt ons lesmateriaal en alle verdiepende informatie over onderzoekend leren op deze website. Wil je weten wanneer er nieuw lesmateriaal beschikbaar komt? Of wanneer er activiteiten plaatsvinden waar je aan kunt deelnemen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!
Mooie woorden
“De boeken zijn een meerwaarde om te weten hoe je onderzoekend leren kunt inzetten in het onderwijs.”
“Het aanbod is gevarieerd en interessant: een combinatie van wetenschappelijke info en praktische oefeningen”
“Hier leer ik echt goede dingen met voldoende hoge kwaliteit die ik in de klas kan doen”
Veelgestelde vragen
Ja, bekijk hier al onze kindercolleges (~10 min) van topwetenschappers van de Radboud Universiteit. Je kunt uit een heleboel onderwerpen kiezen, variërend van kunstgeschiedenis tot het Higgsdeeltje. Ook kun je samen met je leerlingen videoportretten van wetenschappers bekijken. Daarin worden prijswinnende onderzoekers geïnterviewd door basisschoolleerlingen, waardoor zij hen persoonlijk leren kennen. Deze video’s zijn perfect om het stereotype beeld van wetenschappers te doorbreken en de afstand tot wetenschappers te verkleinen.
Wil je leerlingen uitdagen om hun onderzoeksvaardigheden te ontwikkelen? Bekijk dan hier al onze informatie en hulpmiddelen voor leraren. In onze uitgebreide leidraad ontdek je welke stappen leerlingen doorlopen bij het opzetten van een eigen onderzoek. Ook laten we zien hoe je dit als leraar praktisch kunt begeleiden. We raden aan om altijd klein te beginnen en de nieuwsgierigheid van leerlingen centraal te stellen. Wil je je inhoudelijk verder verdiepen in onderzoekend leren? Duik dan vooral in onze rijke database van publicaties en hulpmiddelen! Deze helpen je om zowel inhoudelijk als praktisch goed voorbereid te zijn.
Al ons lesmateriaal is gratis online beschikbaar. Je kunt dit downloaden en zelf printen. Bekijk hier welke materialen ook fysiek te bestellen zijn, zolang de voorraad strekt.
De lesmaterialen zijn geschikt voor alle leerlingen in groep 6, 7 en 8 van het basisonderwijs. Ze kunnen ook ingezet worden bij plusklassen. In sommige thema’s zit wat meer uitdaging. Soms vermelden wij op het lesmateriaal dat het meer voor groep 6/7 of juist groep 7/8 geschikt is. Kijk het materiaal eerst goed door, dan kun je vaak zelf goed inschatten of het aansluit bij het niveau van je klas.
Al onze lesmaterialen voor het basisonderwijs zijn op deze website te vinden. Bij elk thema is duidelijk uitgelegd hoe je het thema praktisch de klas in kunt brengen. Soms zijn het projecten die uit een aantal lessen bestaan. Deze projecten kun je heel goed gebruiken om leerlingen eigen onderzoek te laten doen. Voorbeelden van eigen onderzoek door leerlingen zijn in dat geval te vinden in het lesmateriaal. Heb je minder tijd beschikbaar? Kijk dan eens naar de lespakketten ‘Herinneringen aan de honger’, ‘Verhalen uit de slavenregisters’, of het boekje ‘Spelen met taal’. Deze lessen zijn in slechts een paar uur uit te voeren. Bovendien kosten ze jou als leraar heel weinig voorbereidingstijd.
Het lesmateriaal van het Wetenschapsknooppunt is ontwikkeld met geld vanuit de Radboud Universiteit, het Radboudumc en diverse subsidieverstrekkers zoals NWO. Zij vinden het belangrijk om de nieuwsgierigheid en onderzoekende houding van kinderen al op jonge leeftijd te stimuleren. Door het lesmateriaal gratis aan te bieden, kan iedereen er gebruik van maken en wordt wetenschap iets van iedereen.